B1, Eenvoudig Nederlands, jip-en-janneketaal: er is veel aandacht voor de noodzaak van begrijpelijk taalgebruik. Terecht: voor veel mensen zijn teksten in brieven, folders en op websites te moeilijk te snappen.
Bijsluiters, verzekeringspolissen en berichten van de gemeente leveren veel lezers problemen op. Dat komt voor een deel doordat zij niet taalvaardig genoeg zijn. Tegelijkertijd zijn de teksten vaak onnodig ingewikkeld.
De omslag naar begrijpelijk taalgebruik
Het goede nieuws is dat er de afgelopen jaren wel een omslag gekomen is. De overheid probeert het goede voorbeeld te geven en ook steeds meer organisaties kiezen voor begrijpelijk taalgebruik. Vaak wordt er gesproken over het B1-taalniveau. Dit is voor steeds meer overheden en organisaties de standaard.
Taalniveau B1 wordt door Bureau Taal gebruikt om de moeilijkheidsgraad van een tekst aan de duiden. Volgens Bureau Taal begrijpt 95% van de bevolking een tekst op B1-niveau. De kenmerken van een B1-tekst?
– Duidelijke titels en tussenkoppen
– Een actieve schrijfstijl
– Eenvoudige woorden die iedereen kent
– Korte en duidelijke zinnen.
Hoewel de meeste mensen het eens zijn over het belang van begrijpelijke taal, zijn de meningen verdeeld over B1 als standaard. Dat komt zo. B1 is één van de zes taalniveaus binnen het Europees Referentiekader (ERK): A1, A2, B1, B2, C1 en C2. Ze zeggen iets over het niveau waarop mensen een nieuwe Europese taal beheersen, zowel schriftelijk of mondeling. Waarbij A1 de beginner is en iemand met C2-niveau de nieuwe taal bijna beheerst zoals zijn of haar moedertaal. B1 zegt dus niet iets over de tekst, maar over de lezer.
Wat maakt een tekst begrijpelijk?
Ook blijkt dat een tekst met alleen maar korte zinnen niet altijd duidelijker is. Jentine Land deed onderzoek naar teksten in VMBO-schoolboeken. De uitkomst? Simpel is niet altijd beter. Het gebrek aan samenhang tussen zinnen maakt dat de informatie veel minder goed blijft hangen. Ook is een verzameling losse zinnen niet aantrekkelijk om te lezen, zelfs voor minder goede lezers.
Verder tellen ook nog de voorkennis en taak van de lezer mee in hoe begrijpelijk een tekst voor iemand is. Als een onderwerp je ligt, zal je beter snappen wat er staat. Goede voorbeelden en context schetsen kunnen een tekst beter maken voor een groter publiek. En waarom leest iemand iets? Moet diegene iets onthouden, doen of maken, of beslissen? Eén tekst is met de ene taak soms veel lastiger dan met de andere.
Samenhang is de sleutel
Ook onze klanten stellen soms B1-niveau als voorwaarde voor de teksten die wij voor ze maken. Waarschijnlijk willen ze gewoon goede, begrijpelijke teksten. En wie begrijpelijk wil schrijven moet zorgen voor samenhang in de tekst. Dat doe je met woorden als omdat, want en maar gebruiken. Daarmee breng je lijn in je verhaal en is veel beter te volgen wat er staat.
Er is veel over begrijpelijke taal geschreven en het is heel interessant om je in te verdiepen. Maar uiteindelijk draait het om één ding: de lezer begrijpt wat hij of zij leest. En kan daarna de informatie toepassen. Bijvoorbeeld door op de juiste manier iets in elkaar te zetten, medicijnen in te nemen of keuzes te maken. En dat geldt voor elke lezer. Iedereen heeft baat bij begrijpelijke taal.
Als tekstschrijvers verplaatsen wij ons daarom bij het schrijven niet alleen in de opdracht van klant, maar ook altijd in de lezer.
Wij schrijven begrijpelijke teksten
Wil je meer weten over begrijpelijk taalgebruik? Wij kunnen je van dienst zijn. Neem contact met ons op om hier verder over te praten.
Esther Schuhmacher
16 juli 2021